ویژگی اقیانوسها ودریا ها
پراکندگی آبها آبها در روی زمین چگونه است؟
29 درصد سطح زمین را خشكی ها و بقیه را آب های اقیانوس ها و دریاها پوشانیده اند. اقیانوس آرام بزرگترین پهنه ی آب اقیانوس است كه مساحت آن به تنهایی بیش از مساحت تمام قاره های جهان است.
آیا آب اقیانوس ها و دریاها شیرین است؟
وقتی رودها از خشكی ها به سوی اقیانوس ها و دریاها حركت می كنند، در مسیر خود نمك های موجود در خاك های بسترشان را در خود حمل می کنند. گاه در بعضی اقیانوس ها، كوه های آتش فشانی فوران می كنند و به این ترتیب موادی از درون زمین وارد آب اقیانوس ها می شود، به همین دلیل در آب اقیانوسها ، نمك ها و گازهای محلولی وجود دارد كه مهم ترین آنها نمك طعام و گاز اكسیژن است. این دو ماده در زندگی جانوران و گیاهان اهمیت بسیاری دارد. در بعضی از كشورهای مجاور دریا كه برای مردم برای مصارف مختلف، به مقدار كافی آب شیرین در اختیار ندارند. آب شور دریا را با روش های مختلف سنتی یا با استفاده از فناوریهای جدید، شیرین و قابل مصرف می كنند. انسان قرنهاست كه از نمك های موجود در آب اقیانوسها و دریاها و نیز از منابع زیر بستر دریا ، به ویژه نفت و گاز استفاده می كند.
حركات آب دریاها و اقیانوسها:
الف – جزر و مد : بالا آمدن آب اقیانوس و دریا را مد و پائین آمدن آن را جزر می گویند. نیوتن در قرن هیجدهم این نكته را كشف كرد كه جزر و مد در اثر نیروی جاذبه ی ماه اتفاق می افتد. هنگام مد، آب به طرف ساحل به پیش می رود و هنگام جزر، به طرف دریا عقب نشینی می كند.
شاید این سؤال برای شما پیش بیاید كه چرا خورشید تأثیر چندانی بر جزر و مد ندارد؟ در پاسخ باید گفت كه خورشید كره بسیار بزرگی است و تأثیر زیادی از نظر نور و گرما بر سطح زمین دارد، اما به دلیل آن كه بیشتر از ماه، از زمین فاصله دارد بر جزر و مد تأثیر بسیار كمی می گذارد. وقتی ماه بالای اقیانوس یا دریایی قرار می گیرد. حالت مد اتفاق می افتد و آب در ساحل به جلو می آید. هنگام غروب ماه در افق جزر رخ می دهد. بطور متوالی در هر شبانه روز و هر بار چرخش زمین به دور خود، دو مرتبه مد دو مرتبه جزر اتفاق می افتد.
شدت جزر و مد در تمامی روزهای ماه یكسان نیست. در اوایل ماه قمری كه ماه، خورشید در یك امتداد قرار می گیرند، نیروی كشش آنها در سطح اقیانوس ها و دریاها مدهای قویتری ایجاد می كند.
ب – جریان های دریایی :
شاید برای شما جالب باشد كه در اقیانوس ها هم مانند خشكی ها ، رودهایی جریان دارند كه به آن ها جریان های دریایی (اقیانوسی) می گویند. این جریان ها كه مستمر و دائمی نیز هستند، پیوسته از نواحی گرم استوایی به سمت قطب در حركتند. در مقابل این جریان آب گرم، جریان های آب سرد نیز از نواحی قطبی به سوی آب های گرم استوایی حركت می كنند.
جریان های دریایی چگونه بوجود می آیند؟
بیشتر جریان های دریایی بر اثر وزش و حركت باد بوجود می آیند، مثلاً در منطقه استوایی، وزش بادهای منظم موجب شكل گیری جریان های دریایی و حركت آن ها به طرف قطب شما ل و قطب جنوب می شود.
پ – امواج : آب دریاها و اقیانوس ها بی حركت و ساكن نیست بلكه همیشه در تلاطم و جابجایی است. یكی از انواع مهم حركت دریاها و اقیانوس ها موج است كه در سواحل بیشتر از سایر نواحی به چشم می خورد. آب دریاها و اقیانوس ها، بر اثر اختلاف فشار هوا و وزش باد به شكل موج به جنبش درمی آید.
در كنار سواحل، باد پیوسته آب را به جلو می راند و قله ی موج به سمت ساحل منحرف می شود ولی در وسط دریا، هر نقطه از آب فقط درجای خود بالا و پائین می رود. البته هنگامی كه وزش باد شدت می گیرد حجم عظیمی از آب به شكل امواج سهمگین به اطراف هجوم می آورند كه این امر برای كشتی های كوچك، بسیار خطرناك است . ضربات امواج در تخریب و فرسایش سواحل نقش بسیاری دارند.
شکل ناهمواریهای كف اقیانوس ها چگونه است؟
نتایج تحقیقات اقیانوس شناسان نشان می دهد كه در بستر كف اقیانوس ها اشكال گوناگونی از ناهمواریها وجود دارد.
ایوان خشكی (دشتاب ) :
كم عمق ترین بخش اقیانوس است و با شیبی ملایم از نزدیكی ساحل اقیانوس تا عمق 200 متری ادامه می یابد. پهنای قدرت قاره در جاهای مختلف، متفاوت است، برای مثال، در سواحلی كه شیب بستر اقیانوس ملایم است. فلات قاره وسعت بیشتر دارد. این بخش از نظر ماهی گیری و وجود منابع سرشار نفت و گاز و نیز جزایر اهمی زیادی دارد.
قسمت شیبداری كه بعد از فلات قاره قرار گرفته است و تاعمق حدود 2000 تا 5000 ادامه می یابد، شیب قاره نام دارد در بخش بسیار عمیق بستر اقیانوس كه كف اقیانوس نامیده می شود، ناهمواری های گوناگونی وجود دارد،در این بخش ، كوههای فراوانی دیده می شود كه بعضی از آن ها آتش فشانی اند. این کوه ها در بعضی جاها سر از آب درآورده و جزایری را تشكیل داده اند : مانند جزایر فیلیپین.
رشته كوههای میان اقیانوسی از رشته كوههایی كه در خشكی ها هستند بسیار وسیع ترند. برای مثال، رشته كوه میانی اقیانوس اطلس در سراسر قسمت میانی این اقیانوس كشیده شده است.
در كف اقیانوس ها دره ها و شكاف های طولانی و باریكی به نام گودال وجوددارد كه ژرفای آن ها بسیار زیاد است.
سؤالات
1 – چند درصد سطح زمین را خشكی ها و چند درصد آن را اقیانوس ها و دریاها پوشانیده اند؟
29 درصد سطح زمین را خشكی ها و بقیه (یعنی 71 درصد) آنها را دریاها و اقیانوس ها پوشانیده اند.
2 – آیا میزان نمك موجود در آب همه ی اقیانوس ها و دریاها یكسان است ؟ چرا؟
خیر، برخی دریاها بدلیل تبخیر زیاد ر از دریاهای دیگرند. برای مثال آب دریای مدیترانه به علت تبخیر زیاد نیز بیشتر ار آب اقیانوس اطلس است. در دریاهای دیگر منطقه گرم زمین بر اثر تبخیر فراوان میزان شوری آب از دریای مدیترانه بیشتر است ماننددریای سرخ . در منطقه قطبی و در دریاهایی كه رودهای بسیار بدانها می ریزند شوری آب كم است . بطور كلی میزان شوری آب به سه عامل عمده بستگی دارد. آب و هوای منطقه تركیب آب رودخانه هایی ه به دریاچه می ریزند و عمر آب.
3 – مردمی كه در اطراف دریاها و دریاچه ها زندگی می كنند، چگونه می توانند ازنمك موجود در آب استفاده كنند؟
با تبخیر آب می توانند نمك را از دریا استخراج كرده و به مصارف مختلفی برسانند.
4 – چرا خورشید بر جزر و مد تأثیر چندانی ندارد؟
اگر چه خورشید كره ی بسیار بزرگی است و تأثیر بسیار زیادی از نظر نور و گرما بر روی زمین دارد، اما دلیل آن كه بیشتر از ماه از زمین فاصله دارد بر جزر و مد تأثیر نمی گذارد.
5 – چرا خورشید كمتر از ماه بر آب های كره زمین تأثیر می گذارد؟
زیرا فاصله خورشید از زمین بیشتر از فاصله ی ماه از زمین است.
6 – به نظر شما آیا از نیروی جزر و مد اقیانوس ها و دریاها می توان استفاده كرد؟
از آبی كه دارای جزر و مد است برای تولید برق استفاده می شود. در فرانسه ایستگاه نیرویی كه در Race (نام رودخانه ای در فرانسه) بنا شده 240 مگا هرتز برق تولید می كند. اما نیروی حاصل از جزر و مدها تنها در مناطقی كه دارای مد می باشد مورد استفاده قرار می گیرد.
7 – ازكنار سواحل هند چه جریاناتی عبور می كند؟
جریان جنوب استوا
8 – از روی نقشه ص 53 یك جریان آب سرد پیدا كنید و نام آن را بگویید.
جریان برادور – جریان گرینلند – جریان اویاشیو
9 – جریان های دریایی چگونه بوجود می آیند؟
بیشتر جریان های دریایی بر اثر وزش و حركت باد بوجود می آیند فقط مثلاً در منطقه استوایی، وزش بادهای منظم موجب شكل گیری جریان های دریایی وحركت آن ها بطرف قطب شمال و قطب جنوب می شود.
10 – شیب قاره را تعریف كنید؟
قسمت شیبداری كه بعد از فلات قاره قرار گرفته و تا عمق حدود 2000 تا 5000 متر ادامه می یابد شیب قاره نام دارد.
11 – جزایر فیلیپین از كدام نوع ناهمواریها هستند؟
كوههای آتشفشانی هستند كه در كف اقیانوس ها قرار داشته و در برخی جاها سر از آب درآورده و جزایری را تشكیل داده اند.
12 – چرا ایوان خشكی از نظر اقتصادی اهمیت زیادی دارد؟
این بخش از نظر ماهی گیری و وجود منابع سرشار نفت و گاز و نیز جزایر اهمیت زیادی دارد.
تعاریف و مفاهیم کاربری های شهری و تعیین سرانه آنها( مصوب مورخ 10/3/89)
آب ,ها ,اقیانوس ,كه ,های ,– ,اقیانوس ها ,ها و ,جزر و ,و مد ,جریان های ,وجود منابع سرشار ,آیند؟ بیشتر جریان ,دریایی چگونه بوجود ,ویژگی اقیانوسها ودریا
درباره این سایت